Sau ảnh hưởng kéo dài của dịch Covid-19, kéo theo nền kinh tế toàn cầu ảm đạm, người lao động nước ngoài tại Nhật Bản cũng đứng trước nhiều khó khăn khi đồng Yen mất giá, lương không tăng nhưng lạm phát tăng, giá tiêu dùng đều đắt đỏ. Nhiều người muốn tìm thêm công việc phụ.
Chị Quỳnh Thư, nhân viên hakken tại Fukushima cho biết, hoàn cảnh gia đình khó khăn, cha mẹ ở Việt Nam thường xuyên đau ốm, chị phải gửi tiền về đỡ đần thuốc thang. Hai vợ chồng chị và con gái đang sống tại nhà của shiyakusho dành cho các gia đình có thu nhập thấp. Trong khi đó, chị làm việc tại công ty hakken, công việc nhiều khi không ổn định. “Mình muốn tranh thủ hết giờ làm công việc chính sẽ làm baito ở cửa hàng, hay xưởng, để có thêm vài man mỗi tháng”, chị nói.
Tuy nhiên, việc làm thêm baito ngoài công việc chính đối với các loại visa lao động tại Nhật Bản không đơn giản như bạn nghĩ. Bởi liên quan mật thiết đến quy định của từng doanh nghiệp và tư cách lưu trú.
Nhiều công ty Nhật không cho nhân viên làm việc phụ
Thực tế, pháp luật không có quy định nào về việc nhân viên chính thức (正社員) không được làm thêm công việc phụ. Tuy nhiên, khi bạn đang là nhân viên tại doanh nghiệp, thì cần đảm bảo tuân thủ các quy định của công ty đang làm việc. Trong đó, hiện nay nhiều công ty có quy chế lao động (就業規則) riêng, không đồng ý cho nhân viên của họ làm thêm việc phụ cho công ty khác (副業禁止). Nếu bị phát hiện, bạn có thể bị nhắc nhở, giảm lương, hay đình chỉ công tác, giáng chức, thậm chí bị sa thải.
Ngay cả trong trường hợp quy chế lao động của công ty cho phép bạn làm thêm công việc phụ, nếu bạn rơi vào trường hợp như làm cho đối thủ cạnh tranh của công ty mình; hoặc công việc phụ có khả năng gây tổn hại đến lợi ích, uy tín của công ty, thì bạn cũng có thể gặp nhiều rắc rối.
Khi visa của bạn không thể làm thêm việc phụ
Người có visa lao động (就労ビザ) đều có thể làm thêm công việc phụ nếu điều đó không trái quy chế lao động như ở trên. Tuy nhiên, tùy vào công việc phụ, bạn sẽ cần xin thêm Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú (資格外活動許可申請) hay không.
- Trường hợp không cần xin Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú
Nếu bạn làm thêm công việc phụ thuộc cùng nghề đang được cấp tư cách lưu trú thì không cần xin giấy này
Ví dụ: biên dịch viên nhận dịch tài liệu…
- Trường hợp cần xin Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú
Nếu bạn làm thêm công việc phụ khác với ngành nghề đang được cấp tư cách lưu trú thì cần xin giấy này. Nếu không, có thể bị xem như lao động trái phép (不法就労).
Ví dụ: kỹ sư IT nhận dạy thêm tiếng Việt cho người Nhật
Để đáp ứng điều kiện để có thể xin Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú, công việc phụ phải đảm bảo các yếu tố sau:
– Không làm ảnh hưởng đến công việc chính
– Không phải lao động đơn giản (単純労働) (Ví dụ: làm xưởng cơm hộp, làm quán ăn, làm combini…)
Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú được cấp miễn phí. Tuy nhiên, thời gian từ khi làm thủ tục đến khi nhận được giấy phép có thể kéo dài từ 2 tuần đến 2 tháng. Nếu bạn bắt đầu làm công việc phụ trước khi nhận được giấy phép, sẽ bị xem như lao động trái phép. Giấy phép có thời hạn từ khi được phát hành đến khi visa lao động của bạn hết hiệu lực.
Đừng quên kê khai thuế
Theo quy định, bạn có trách nhiệm làm thủ tục kê khai thuế đối với thu nhập từ công việc phụ, nếu phần thu nhập này lớn hơn 20 man/năm. Tuy nhiên, nếu bạn cần làm thủ tục kê khai thuế để có thể được giảm trừ chi phí y tế (医療費控除), thì dù trong trường hợp thu nhập từ công việc phụ dưới 20 man/năm cũng cần kê khai rõ.
Ngoài ra, khi bạn làm việc ở 2 công ty, sẽ nhận được hồ sơ để làm thủ tục điều chỉnh thuế cuối năm từ cả 2 nơi. Tuy nhiên, về nguyên tắc, sẽ chỉ làm thủ tục này ở công ty có mức thu nhập cao hơn.
