Từ tháng 4 đến tháng 7/2025, Bộ Môi trường Nhật Bản cho biết, đã xảy ra 55 vụ gấu tấn công. Con số ngang với tổng số vụ năm 2023 – ghi nhận mức kỷ lục gấu tấn công người. Nhiều nạn nhân tại Hokkaido, Iwate và Nagano đã không qua khỏi. Sáng sớm ngày 12/7 tại thị trấn Fukushima, Hokkaido, một nam nhân viên giao báo khoảng 50 tuổi đã bị một con gấu nâu tấn công và giết chết. Không chỉ gấu nâu ở Hokkaido, gấu đen châu Á trên đảo Honshu, hòn đảo chính của Nhật Bản, cũng tấn công người, một số trường hợp tử vong.
Rõ ràng, tình trạng gấu tấn công người đang ngày càng báo động.
Báo Sankei đã mời chuyên gia Tsuruga Hifumi, Cố vấn Cấp cao và là Nhà nghiên cứu Cấp cao thuộc Ban Quản lý Động vật Hoang dã, Bộ phận Bảo tồn Thiên nhiên, Viện Nghiên cứu Năng lượng, Môi trường và Địa chất Hokkaido.
Nguyên nhân gấu tấn công người
Vào những năm 1960, tại Hokkaido, chính quyền đã tổ chức một chương trình “tiêu hủy gấu” nhằm ngăn chặn nguy cơ gấu gây hại cho người và gia súc. Những con gấu bị săn bắt ráo riết vào cuối mùa tuyết, thời điểm gấu vẫn ngủ đông nên dễ bắt chúng hơn. Kết quả là quần thể gấu giảm đáng kể, phạm vi sinh sống của chúng bị thu hẹp. Đến những năm 1990, xu hướng quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ thiên nhiên đã khiến chính quyền bãi bỏ chương trình này.
Trước khi chương trình kết thúc, số lượng gấu đực và gấu cái bị bắt gần như bằng nhau. Sau này, nhiều gấu đực nhỏ thường lang thang trên các khu vực rộng lớn, gây thiệt hại mùa màng đã bị bắt. Trong khi đó, số lượng gấu cái bị bắt ít hơn. Bản thân gấu cái vốn có tác động lớn hơn đến sự tăng trưởng của quần thể. Vì lý do này, số lượng gấu tăng gần gấp đôi tại Hokkaido, là một phần nguyên nhân gây ra các vụ gấu tấn công người ngày càng tăng.
Gấu đen châu Á ở đảo chính Honshu có mật độ quần thể thậm chí còn cao hơn gấu nâu, khiến những vụ việc tương tự xảy ra thường xuyên hơn.
Tập tính của gấu
Nếu một con gấu cảnh giác với con người, nó sẽ tránh tiếp cận. Tuy nhiên, những con gấu tiếp cận các khu vực dân cư bởi chúng có xu hướng quen với con người. Vì vậy, quan niệm thông thường cho rằng gấu luôn sợ con người giờ đây không còn đúng nữa.
Hơn nữa, chuyên gia Tsuruga Hifumi cho rằng, gấu đôi khi có những hành vi như kéo con mồi đi để giấu. Chúng không ăn ngay con mồi và sẽ quay lại sau đó. Một số vụ tấn công xảy ra ngẫu nhiên, như khi một con gấu non thiếu cảnh giác con người hoặc vì tò mò chúng tiến lại gần con người. Nếu người bỏ chạy, gấu có thể coi họ là con mồi và tấn công người đó.
Ngoài ra, gấu học rất nhanh và đôi khi liên tưởng con người với thức ăn, nếu chúng đã từng ăn thức ăn mà con người mang theo. Vì vậy, một số nạn nhân dù đeo chuông đuổi gấu, thì chúng vẫn không sợ, vẫn đến gần nạn nhân ngay cả khi chuông đang reo. Do đó, chuyên gia khuyên bạn khi leo núi hoặc trekking, nên sử dụng loại chuông đuổi gấu có nút chặn để nó chỉ rung chuông ở những nơi tầm nhìn hạn chế, như quanh khúc cua, thay vì rung liên tục.
Khi bị gấu tấn công, nên bỏ chạy hay giả chết?
Nếu gấu không để ý đến bạn, hãy lặng lẽ và chậm rãi rời khỏi khu vực đó. Đừng chạy nhanh, vì bạn có thể bị ngã. Gấu nâu có thể chạy với tốc độ 50–60 km/h và có móng vuốt sắc nhọn, bạn không thể chạy nhanh hơn chúng.
Nếu gấu đã phát hiện ra bạn, hãy tránh tiếp xúc trực tiếp bằng mắt. Chúng sẽ có thể coi bạn là mối đe dọa. Thay vào đó, hãy tập trung nhìn vào ngực gấu và từ từ lùi lại. Chuẩn bị sẵn bình xịt hơi cay nếu nó đến gần trong vòng 20 mét.
Trong trường hợp nó đến gần, đừng nằm im giả chết. Mà hãy cuộn tròn người lại và lấy tay che gáy ở tư thế phòng thủ.
Nếu gấu vẫn tấn công, hãy nhặt đá hoặc cành cây và hét lên để dọa nó. Tuy nhiên, nếu gấu đứng yên, hành động này có thể phản tác dụng.
Chuyên gia Tsuruga Hifumi khẳng định, điều quan trọng nhất vẫn là tránh chạm trán gấu. Khi bạn tới các vùng núi, rừng tại Nhật Bản, sẽ có nguy cơ gặp gấu. Do đó trước khi đi, cần tìm hiểu thông tin về hoạt động của gấu tại khu vực. Một số nơi có thể đóng cửa do phát hiện gấu. Cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc để giữ an toàn cho bản thân.
