Chị Minh Hằng, 32 tuổi, mới sang Nhật theo visa gia đình được gần 3 tháng. Một buổi sáng, chị thấy chuông cửa reo. Đứng trước cửa, một người đàn ông ăn mặc chỉnh tề đứng chào chị. Tự giới thiệu là nhân viên NHK, anh này chìa tờ thông tin tiếng Nhật có logo NHK và bắt đầu giải thích cho chị Hằng. Do không thạo tiếng Nhật, chị từ chối và nhanh chóng đóng cửa lại.
Giống với chị Hằng, rất nhiều người Việt tại Nhật cũng từng có cuộc “chạm trán” khó xử với một nhân viên NHK kèm những lời giới thiệu về phí truyền hình NHK.
Phí NHK là gì?
Nippon Hoso Kyokai (NHK), hay Japan Broadcasting Corporation, là mạng lưới phát sóng truyền hình công cộng tại Nhật Bản. NHK cũng là đài truyền hình quốc gia của Nhật, tương tự với đài VTV ở Việt Nam, BBC ở Anh, hay CCTV ở Trung Quốc. Tuy nhiên, NHK hoạt động khác biệt. Về mặt kỹ thuật, đây không phải là đài truyền hình do nhà nước điều hành, mà là một tổ chức độc lập, không chịu sự kiểm soát trực tiếp của Chính phủ.
Nguồn thu chủ yếu của NHK thông qua phí tiếp sóng. Trong năm tài chính 2023, tổng doanh thu kinh doanh của đài là 653,1 tỷ yên, trong đó 632,8 tỷ yên đến từ các khoản phí tiếp sóng.
Theo luật pháp Nhật Bản, cụ thể là Điều 64 của Đạo luật Phát thanh, bất kỳ ai lắp đặt thiết bị có khả năng thu sóng NHK, như tivi hoặc ăng-ten, đều phải ký hợp đồng tiếp sóng và trả các khoản phí tương ứng. Người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản cũng phải tuân thủ nghĩa vụ này, vì Đạo luật Phát thanh áp dụng cho tất cả người dân đang sống tại Nhật.
Phí NHK là bao nhiêu?
- 2,200 yên/hai tháng chỉ áp dụng cho truyền hình mặt đất.
- 3.900 yên/hai tháng cho cả truyền hình mặt đất và vệ tinh.
- Riêng phí tiếp sóng NHK ở Okinawa được giảm.
Trước đây, NHK cử đại diện bán hàng đến thu phí tiếp sóng. Những nhân viên này sẽ đến các hộ gia đình và doanh nghiệp sở hữu tivi để thu tiền, khuyến khích mọi người ký hợp đồng và gia hạn hợp đồng. Năm 2019, NHK đã chi 30,5 tỷ yên cho hoạt động điều nhân viên đến từng hộ gia đình trong tổng số 75,9 tỷ yên chi phí bán hàng. Hiện nay NHK triển khai nhiều hợp đồng và thanh toán trực tuyến, nên việc các nhân viên NHK đến gõ cửa từng nhà cũng ít gặp hơn.
Tuy nhiên, việc các nhân viên hay tới gõ cửa “làm phiền” khiến nhiều người dân mất thiện cảm. Đảng NHK (hay Đảng Hợp tác) được thành lập và đã vận động chống lại các khoản phí NHK bắt buộc.
Người nước ngoài có phải trả phí NHK không?
Như đã nói ở trên, tất cả công dân sống tại Nhật sở hữu tivi hoặc thiết bị khác có khả năng thu sóng NHK đều phải trả phí NHK. Trừ những trường hợp sau:
Đối tượng được miễn trừ hoàn toàn phí NHK:
- Các nhà ngoại giao và viên chức lãnh sự
- Người nhận trợ cấp công cộng
- Người khuyết tật được miễn thuế thành phố
- Người dân sống tại các cơ sở phúc lợi xã hội
- Sinh viên sống riêng có thu nhập dưới ngưỡng quy định
Đối tượng được miễn một nửa phí NHK:
- Người bị khiếm thị hoặc khiếm thính nghiêm trọng
- Người bị khuyết tật nghiêm trọng về thể chất hoặc trí tuệ, cựu chiến binh bị thương trong chiến tranh
- Ngoài ra, nạn nhân do thiên tai có thể đủ điều kiện được miễn trừ nếu đáp ứng được một số điều kiện nhất định
Ngoài những trường hợp trên, nếu bạn từ chối ký hợp đồng mà không có lý do chính đáng, hoặc cố gắng trốn tránh thanh toán, NHK có thể tính thêm phụ phí cho số tiền chưa thanh toán. Từ năm 2023, các hộ gia đình không trả phí NHK sẽ phải chịu mức phạt gấp đôi số tiền nợ.
Nhiều người Nhật không trả tiền phí NHK
Thực tế NHK không có cách nào để xác định xem bạn có tivi hay không, nếu không có nhân viên NHK thúc ép hoặc tự bạn chủ động xác nhận.
NHK đã thống kê tỷ lệ hộ gia đình thanh toán phí NHK trên toàn quốc vào cuối năm tài chính 2023. Kết quả có 78,6% hộ trả phí NHK. Cụ thể, tại một số tỉnh thành, ở Tokyo đạt 67,4% hộ trả phí NHK. Tỉnh Aichi là 81,4%. Osaka đạt 65,4%, Kanagawa: 77,7%, Saitama: 81,4%…
Qua những con số này, bạn có thể nghĩ rằng không trả tiền phí NHK là điều chấp nhận được. Tuy nhiên, điều này không được khuyến khích nhé.
