Sáng nay (8/9), thị trường tài chính Nhật đón xu hướng các mã cổ phiếu đồng loạt tăng. Chỉ số Nikkei 225 tăng 1,7% lên 43.740,15 điểm, trong khi chỉ số Topix (TOPX) tăng 1% lên mức cao kỷ lục. Ngược lại, đồng yên giảm 0,7% xuống còn 148,46 yên đổi 1 USD.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm (JGB) tăng 0,5 điểm cơ bản lên 1,575%. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 5 năm giảm 0,5 điểm cơ bản, xuống 1,1%. Theo giới quan sát, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn siêu dài vẫn ở mức cao kỷ lục do thị trường lo ngại thâm hụt tài chính toàn cầu.
Một ngày trước, hôm 7/9, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru thông báo từ chức Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đồng nghĩa sẽ rời chức vụ Thủ tướng sau chưa đầy một năm ông nắm quyền. Do vậy, đảng LDP sẽ phải tổ chức bầu cử để chọn ra lãnh đạo mới, song người này chưa chắc chắn trở thành tân thủ tướng của Nhật. Lý do bởi đảng LDP cầm quyền đã đánh mất thế đa số tại ở cả lưỡng viện quốc hội trong nhiệm kỳ của Thủ tướng Ishiba. Vì vậy, quy trình bầu ra tân Thủ tướng Nhật Bản sẽ trở nên phức tạp hơn.
Đầu tiên, LDP sẽ phải bầu ra chủ tịch mới để thay thế ông Ishiba. Trong giai đoạn này, các nghị sĩ LDP và quan chức địa phương của đảng trên khắp cả nước sẽ đề cử ứng viên từ ngày 8/9. Ứng viên thường phải nhận được 20 đề cử từ các nghị sĩ của đảng để đủ tư cách ra tranh cử. Tiếp đến là giai đoạn tranh luận và vận động tranh cử của các ứng viên LDP trên toàn nước Nhật. Cuối cùng là cuộc bỏ phiếu với sự tham gia của các nghị sĩ và đảng viên của LDP.
Những ứng viên triển vọng trở thành tân Thủ tướng Nhật Bản
Trong số những ứng cử viên hàng đầu trong cuộc đua lãnh đạo LDP có bà Takaichi Sanae, 64 tuổi, người ủng hộ chính sách “Abenomics” của cố Thủ tướng Abe Shinzo – người chủ trì các biện pháp kích thích kinh tế lớn và nới lỏng tiền tệ chưa từng có. Nếu được chọn, bà Takaichi sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản.
Các chuyên gia của Morgan Stanley và MUFG Securities nhận định, bà Takaichi có xu hướng mở rộng tài khóa mạnh mẽ, có thể được coi là có cái nhìn tích cực hơn đối với thị trường tài chính Nhật Bản. Tuy nhiên, bà ủng hộ chính sách tiền tệ quá ôn hòa, phản đối Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) tăng lãi suất. Do đó, chính sách của bà sẽ không có lợi cho thị trường trái phiếu vốn đã căng thẳng của nước này. Trong khi đó, lập trường tài chính tương đối bảo thủ của ông Ishiba được coi là ảnh hưởng tích cực đối với thị trường trái phiếu, nơi lợi suất trái phiếu tương đối thấp trên toàn cầu, mặc dù khối nợ công khổng lồ và thâm hụt tài chính ngày càng tăng của Nhật Bản vẫn tiếp tục là mối lo ngại lớn.
Nợ công chưa thanh toán của Nhật hiện ở mức gần 250% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), mức cao nhất trong số các nền kinh tế phát triển. Bộ Tài chính cho biết, đề xuất ngân sách cho năm tài chính tiếp theo đã đạt mức kỷ lục trong năm thứ ba liên tiếp.
Một ứng viên khác từ đảng LDP là Koizumi Shinjiro, 44 tuổi, hiện giữ vai trò Bộ trưởng Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản. Ông là hậu duệ của gia tộc chính trị nổi tiếng và là con trai của cựu Thủ tướng Koizumi Junichiro. Nếu được chọn, ông Koizumi Shinjiro sẽ trở thành thủ tướng trẻ nhất trong thời kỳ hiện đại của Nhật Bản. Ông được nhiều người ủng hộ bởi tư duy cấp tiến, nhất là sau nỗ lực kiểm soát giá gạo đang tăng cao.
Một ứng viên tiềm năng khác thuộc đảng LDP là Hayashi Yoshimasa, 64 tuổi, hiện là Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản. Ông đảm nhận chức vụ này từ tháng 12/2023, dưới thời cựu thủ tướng Kishida Fumio. Trước đó, ông Hayashi từng giữ vị trí bộ trưởng quốc phòng, bộ trưởng nông nghiệp, ngoại trưởng Nhật Bản. Ông nhiều lần kêu gọi tôn trọng tính độc lập của BOJ đối với chính sách tiền tệ.
Ở phe đối lập, ứng viên nổi bật là cựu thủ tướng Noda Yoshihiko, 68 tuổi, lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến trung tả, nhóm đối lập lớn nhất của liên minh LDP. Trong giai đoạn 2011-2012 trên cương vị người đứng đầu chính phủ Nhật Bản, ông hợp tác với LDP thông qua luật tăng gấp đôi thuế tiêu dùng lên 10% nhằm kiềm chế nợ công đang phình to. Chính sách này đã khẳng định lập trường tài chính cứng rắn của ông Noda. Ông cũng nhiều lần kêu gọi loại bỏ dần các gói kích thích kinh tế khổng lồ của BOJ.
Ứng viên cuối cùng là Tamaki Yuichiro, 56 tuổi, lãnh đạo đảng Dân chủ Quốc dân đối lập. Ông từng là quan chức Bộ Tài chính và đồng sáng lập ra đảng này vào năm 2018. Đường lối của ông Tamaki ủng hộ tăng thu nhập thực tế của người dân thông qua mở rộng các khoản miễn thuế và cắt giảm thuế tiêu dùng. Ngoài ra kêu gọi BOJ thận trọng trong việc loại bỏ dần các gói kích thích kinh tế. Ông ủng hộ tăng cường năng lực quốc phòng, thắt chặt quy định về mua đất của người nước ngoài và xây dựng thêm nhà máy điện hạt nhân.
