Phong tục tang lễ của người Nhật
Tang lễ Nhật Bản (sogi) vốn tuân theo truyền thống lâu đời chịu ảnh hưởng từ Phật giáo và các tín ngưỡng dân gian thờ Thần đạo. Có thể được tổ chức tại nhà hoặc trong đền thờ. Những nghi lễ trang trọng đều hướng đến sự tôn trọng sâu sắc đối với người đã khuất và tôn kính tổ tiên. Bởi người Nhật quan niệm người đã khuất vẫn kết nối về mặt tinh thần với người sống.
Ngày nay, tang lễ ở Nhật hầu hết diễn ra tại nhà tang lễ (sougijyou). Các nghi lễ thường ngắn gọn hơn xưa. Người Nhật cũng lựa chọn hỏa táng. Tuy nhiên, với không gian nghĩa trang hạn chế, nhiều gia đình đặt tro cốt người quá cố trong các ngôi mộ gia đình hoặc các bình đựng tro cốt trong đền thờ.
Nếu bạn tham dự một đám tang tại Nhật, cần hiểu rõ các nghi thức, quy định về trang phục, hành vi đúng mực.
Cấu trúc của một đám tang tại Nhật
Tang lễ của người Nhật Bản tuân theo trình tự bắt nguồn từ tín ngưỡng Phật giáo:
1/ Sự thức tỉnh (Otsuya)
Nghi thức này giống như lễ cầu siêu, được tổ chức vào đêm trước tang lễ, với sự có mặt của các thành viên trong gia đình và bạn bè thân thiết. Một nhà sư sẽ tụng kinh niệm Phật, còn những người tham dự dâng hương lên bàn thờ, thể hiện sự tôn kính với người đã khuất.
2/ Lễ tang (Kokubetsu-shiki)
Lễ tang được tổ chức vào ngày hôm sau tại chùa, nhà tang lễ hoặc tại nhà. Một nhà sư sẽ dẫn đầu buổi lễ bằng cách tụng kinh niệm Phật. Những người tham dự dâng hương tại bàn thờ.
3/ Hỏa táng (Kasou)
Sau buổi lễ, thi thể người quá cố được hỏa táng, theo truyền thống lâu đời của Nhật Bản. Phần tro cốt có thể đặt trong mộ gia đình, nghĩa trang, hoặc được giữ trong butsudan (bàn thờ Phật giáo) tại nhà.
Nên mặc gì đến đám tang ở Nhật Bản?
Trang phục tang lễ của Nhật Bản (mofuku) tuân theo phong cách truyền thống.
Trang phục dành cho nam giới
- Vest đen trơn màu và áo sơ mi trắng (lưu ý không mặc vest màu xanh navy, xám đậm… chỉ được mặc vest đen, kiểu dáng cổ điển, không mặc các loại vest thời trang). Dù trời nóng cũng không được cởi áo vest.
- Cà vạt đen trơn; tránh cà vạt có họa tiết hoặc chất liệu bóng
- Giày da đen. Tránh kiểu dáng quá thời trang như khóa sáng bóng hoặc logo dễ thấy.
- Tóc chải gọn gàng theo phong cách đơn giản, cạo râu…
Trang phục dành cho phụ nữ
- Váy đen, phải có cổ và dài ít nhất đến đầu gối, hoặc áo sơ mi, quần tây màu đen, hoặc kimono đen.
- Tất đen. Không được để chân trần.
- Giày đen đế thấp, mũi kín. Tránh giày da bóng hoặc trang trí cầu kỳ
- Trang điểm nhẹ nhàng, son môi màu hồng nhạt hoặc trung tính, tránh màu rực rỡ hoặc nhũ. Móng tay không nên sơn hoặc sơn màu tối, nhạt.
- Tóc buộc tóc gọn gàng ra sau, tốt nhất là búi cao, sử dụng ít phụ kiện hoặc không cần phụ kiện.
- Trang sức: Chỉ đeo nhẫn cưới và vòng cổ ngọc trai đơn giản. Ngọc trai tượng trưng cho nước mắt và tang tóc trong văn hóa Nhật Bản. Bạn nên tránh đeo các trang sức khác, đặc biệt là vàng hoặc đồ trang sức lấp lánh như kim cương.
- Túi xách và phụ kiện như ô, khăn tay đều màu đen hoặc màu tối, không có họa tiết
- Cả nam và nữ giới có thể mang theo tràng hạt cầu nguyện
Trang phục cho trẻ em
Nếu trẻ em tham dự, cũng nên mặc quần áo màu đen hoặc tối màu theo phong cách trang trọng, nhẹ nhàng.
Các nghi thức tang lễ ở Nhật
- Khi đến đám tang, bạn cúi đầu thật sâu trước gia quyến người đã khuất và bày tỏ lời chia buồn ngắn gọn. Ví dụ: お悔やみ申し上げます (O-kuyami moshiagemasu – Tôi xin gửi lời chia buồn sâu sắc).
- Tiền phúng điếu (okouden) phải được đặt kín đáo vào khay được chỉ định tại quầy lễ tân khi ký sổ tang. Số tiền thường dao động từ 3,000 đến 50,000 yên, tùy thuộc vào mối quan hệ của bạn với người đã khuất. Bạn cần sử dụng phong bì dành riêng cho đám tang (koden bukuro) được buộc bằng dây thừng đen trắng hoặc bạc trắng, có bán tại các cửa hàng văn phòng phẩm, cửa hàng 100 yên hoặc combini. Lưu ý tránh dùng tiền mới, mà hãy dùng những tờ tiền hơi cũ như một dấu hiệu của sự tôn trọng.
- Không mang những món quà như hoa và các món quà khác, vì chúng không phù hợp trong đám tang ở Nhật Bản.
- Dâng hương
Một nghi lễ trong tang lễ Nhật Bản là dâng hương, một tập tục có nguồn gốc sâu xa từ truyền thống Phật giáo. Đốt hương giúp thanh lọc môi trường xung quanh, tạo ra con đường cho linh hồn người đã khuất và cho phép người đưa tang bày tỏ lòng thành kính với họ.
Cách thắp hương tại đám tang ở Nhật như sau: Với hương bột (Makko): Dùng tay phải lấy một nhúm nhỏ bột hương. Cúi đầu nhẹ và đưa bột lên trán. Rắc vào lư hương (lặp lại 1-3 lần). Với hương trầm (Senko): Dùng tay phải cầm nén hương và thắp nến. Dập tắt ngọn lửa bằng tay trái (không bao giờ thổi tắt ngọn lửa). Đặt hương vào lư hương (1-3 nén). Sau khi dâng hương, khẽ cúi chào.
- Trong suốt buổi lễ, hãy giữ im lặng và thái độ tôn trọng. Tuyệt đối không cười đùa hay nói to.
- Ở lại cho đến khi buổi lễ diễn ra trọn vẹn hoặc ít nhất là cho đến khi lễ hỏa táng bắt đầu.
Hi vọng những chia sẻ về các nghi lễ, cách ăn mặc và cư xử tại đám tang ở Nhật sẽ hữu ích với các bạn đang sinh sống, làm việc tại Nhật Bản.