Theo Chugoku Shimbun, các trường đại học ở Nhật Bản áp dụng ngạch tuyển sinh cho nữ sinh viên theo học các khoa về kỹ thuật, khoa học nhằm nâng tỉ lệ nữ giới theo học các ngành này. Theo đó, sẽ có một số suất tuyển sinh nhất định dành riêng cho các sinh viên nữ. Đây được coi là bước đi tiến bộ giúp khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính dai dẳng trong các lĩnh vực khoa học.
Bộ Giáo dục Nhật Bản thống kê, hạn ngạch đặc biệt này đã được 30 trường đại học công lập và đại học quốc áp dụng từ kỳ học mùa xuân năm nay. Trong khi năm trước chỉ có 14 trường đại học áp dụng.
Một trong những trường đại học đón đầu xu hướng này là Viện Khoa học Tokyo. Trường được thành lập vào tháng 10/2024 thông qua việc sáp nhập Viện Công nghệ Tokyo và Đại học Y Nha khoa Tokyo. Trước khi sáp nhập, Viện Công nghệ Tokyo trước đây chỉ tuyển 58 chỉ tiêu sinh viên nữ trong năm học 2024, bên cạnh các suất tuyển sinh chung. Trong kỳ học mùa xuân năm nay, chỉ tiêu tuyển sinh nữ trong các khoa khoa học và kỹ thuật tại trường đã được nâng lên 149 chỉ tiêu.
ĐH Shimane thiết kế lớp học, nhà vệ sinh theo gu sinh viên nữ
Trong năm học 2023, ĐH Shimane có 6 chỉ tiêu nữ sinh viên cho Khoa Vật liệu Năng lượng và đã tăng lên 20 chỉ tiêu nữ sinh viên cho khoa Khoa học và Kỹ thuật Liên ngành trong năm học 2025.
Ông Tsuyoshi Mihara, Trưởng khoa Vật liệu Năng lượng, nhận định: “Quan niệm rằng khoa kỹ thuật là nơi nguy hiểm, không dành cho phụ nữ vẫn là suy nghĩ chung của xã hội”. Ông đã đến thăm các trường trung học ở tỉnh Shimane và nhiều nơi khác để giới thiệu về khoa và trường đại học Shimane với các nữ sinh. “Bằng cách thiết lập hạn ngạch riêng dành cho nữ, chúng tôi muốn gửi đi thông điệp rằng các khoa này luôn chào đón các sinh viên nữ”, ông nói.
Ông Mihara cho rằng, việc tăng số lượng sinh viên nữ có tác động tích cực đến tất cả các khoa khoa học và kỹ thuật. Họ có quyết tâm mạnh mẽ, chủ động trong lớp học và thể hiện khả năng lãnh đạo. Cách tiếp cận của sinh viên nữ trong việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai cũng thường cân nhắc đến các yếu tố như hôn nhân và nuôi dạy con cái, đều rất truyền cảm hứng cho các sinh viên nam.
Trường cũng đang cải thiện cơ sở vật chất để hấp dẫn hơn đối với sinh viên nữ. Một tòa nhà mới của Khoa Vật liệu Năng lượng vừa hoàn thành vào tháng 2, có phòng vệ sinh rộng rãi, khang trang và thiết kế đồ nội thất theo phong cách trẻ trung. Lớp học sơn tường và ghế màu sáng, nhằm phù hợp với các sinh viên nữ.
ĐH Hiroshima lần đầu áp dụng hạn ngạch tuyển sinh cho nữ sinh viên
Suốt gần 20 năm qua, trường ĐH Hiroshima có nhiều sáng kiến để thu hút các sinh viên nữ trong các khoa về kỹ thuật và khoa học, như tổ chức hội thảo khoa học cho nữ sinh trung học; tạo cơ hội phỏng vấn phụ nữ ngành khoa học. Tuy nhiên, các biện pháp này không giúp tăng số lượng sinh viên nữ.
Ông Tsutomu Mizuta, Trưởng khoa Khoa học và cũng là trưởng phòng tuyển sinh ĐH Hiroshima, cho biết, việc tổ chức các sự kiện quảng bá là không đủ để tăng số lượng nữ sinh nộp đơn, vì xã hội vẫn có định kiến rằng phụ nữ theo học ngành kỹ thuật là điều hiếm thấy. Vì vậy, trường quyết định tăng hạn ngạch tuyển sinh cho nữ sinh viên. Trường sẽ áp dụng hạn ngạch tuyển sinh nữ tại 3 khoa: Khoa học, Kỹ thuật và Tin học, Khoa học Dữ liệu – với tổng cộng 37 chỉ tiêu trong năm học 2026.
Tuy vậy, có ý kiến cho rằng: việc áp dụng hạn ngạch tuyển sinh dành riêng cho nữ sẽ tạo ra sự phân biệt đối xử với nam sinh. Ông Mizuta khẳng định, điều quan trọng là phải xóa bỏ hiểu lầm rằng nữ sinh đang được đối xử ưu tiên vì giới tính của họ. “Đây không phải là một hệ thống trao cho phụ nữ một lợi thế bất công. Chúng tôi vẫn đánh giá nghiêm ngặt các tiêu chuẩn học vấn”.
Nhiều định kiến về hạn ngạch tuyển sinh cho nữ sinh viên
Theo khảo sát trực tuyến năm 2024 của Kawaijuku, một trường chuyên đào tạo các kỳ thi tuyển sinh đại học, 56% học sinh trung học được khảo sát đều ủng hộ hệ thống hạn ngạch riêng cho nữ. Nhưng tỷ lệ ủng hộ đã giảm 8,7 điểm phần trăm so với cuộc khảo sát trước đó được thực hiện vào tháng 1/2023.
Bên cạnh đó, có khoảng 500 bình luận phản đối sáng kiến này, trong khi có khoảng 100 bình luận ủng hộ. Lý do phản đối bao gồm “cần trao cơ hội bình đẳng trong các kỳ thi tuyển sinh bất kể giới tính”; “điều này có thể dẫn đến việc gia tăng phân biệt giới tính”. Ngược lại, những bình luận ủng hộ như “tăng tỉ lệ nữ giới trong ngành khoa học sẽ mang lại nhiều góc nhìn đa dạng hơn”, “sáng kiến này sẽ mở rộng cơ hội cho phụ nữ”.
Đại diện Kawaijuku cho rằng, các trường đại học cần hành động nhiều hơn, bên cạnh thiết lập hạn ngạch tuyển sinh nữ. “Họ phải chứng minh lợi ích của việc tăng số lượng nữ giới một cách rõ ràng hơn, bao gồm cả quá trình những nữ sinh viên này đang học và sau khi tốt nghiệp”.